İlk bilgilendirme yazımız tabiki de uğruna blog açtığımız, Facebook’un isim değiştirdiği, tüm dünyayı birbirine katan web3 hakkında olacak.
Basit bir dille #nedirBuWeb3? bir göz atacağız.
Benim için tek kelime ile gelecekteki internet, ChatGPT’ye sorarsak; “İnternetin daha da ileriye gitmesi ve merkezi olmayan, dağıtık bir yapıya doğru evrilmesi fikri”, genel kanıda ise merkeziyetsiz internet olarak anılıyor.
Konuya girmeden önce kısaca web 1.0, web 2.0 ve web 3.0 nedir ona bakalım.
Web 1.0 : İnternetin ilk dönemidir. Sadece okuyabildiğimiz dönemi diyebiliriz. Karşımıza çıkan şeyleri okuyabildiğimiz ama paylaşım yapamadığımız, etkileşimin minimum da olduğu bir internet ortamı.
Web 2.0 : İnternetin 2. evresidir. Okuduğumuz ve yazdığımız aynı zamanda da web sitelerin bizden bilgi aldığı (verilerimizi çaldıkları 😈) dönemi. Aslında günümüzde kullandığımız, interaktif, etkileşime girdiğimiz, içerik oluşturduğumuz ve dev şirketlere para kazandırdığımız sistem. Güvenlik ve gizlilik zaafiyeti önemli bir sorunsal!
Web 3.0 : Gelecekteki internet. Okuyup yazmamızın yanı sıra sahip olacağımız bir yapı. Tek bir kontrol mekanizması olmayan, bilgilerimize, gizliliğimize, özel hayatımıza, seçimlerimize; firmaların değil bizim sahip olacağımız bir taban üzerine inşa edilecek bir vizyon projesi.
Peki son zamanlarda sürekli duyduğumuz bu merkeziyetsizlik ne demek?
Şu anda kullandığımız her şeyi bir aracı vasıtası ile yapıyoruz. Aramalarımızı google üzerinden yapıyoruz, sosyalleşmeyi Facebook, Twitter, Instagram vs. üzerinden yapıyoruz. Yani şirketler üzerinden… Bu uygulamalar temelde bir merkeze, kişiye bağlı olan, bilgilerimizin satıldığı, bizim aslında bir müşteri olarak görüldüğümüz, gizliliğimizin kalmadığı, hakimiyetin bizde olmadığı, üstüne bir de kazanılan devasa paralardan bizim hiç bir kazancımızın olmadığı bir ortam. Bu şirketler isterse bizi sansürleyebilir, isterlerse fikirlerimizi değiştirmemiz için önümüze reklamlar çıkarabilir, bir şeyi satın almamızı sağlayabilirler. Ancak karşılığında pek bir şey vermezler.
Ne kadar da korkunç değil mi?
Gelin biraz daha göz atalım.
Bu sistemde, sen, ben, o sunucu oluruz ve birlikte Selena’yı çağırırız.
nedirbuweb3.com
Şuan kullandığımız internete “Geleneksel İnternet” diyelim. Bunun üzerine, geleneksel internetin çoğu hizmeti, veri ve kontrol gücünü merkezi sunuculara dayandırırken, merkeziyetsiz internet, bilgi ve kaynakların dağıtılmış bir ağ üzerinde paylaşılmasını hedefler. Çalışma prensibi, yine çokça duyduğumuz blockchain (blokzinciri) ve benzeri teknolojilerin temeline dayanır. Bu teknolojiler, güvenli ve şeffaf bir şekilde veri ve değer transferini sağlamak için dağıtık bir ağ üzerinde çalışan bir defter sistemidir. Geriye dönük değiştirilemeyen hacklenmesi imkansıza yakın olan (şuanlık), açık bir şekilde işlem takibi yapılabilen, blocklara işlenilen bilginin sadece size ait olduğu muazzam (şuanlık) bir sistem.
Bir merkez yerine bir sürü insan ve bilgisayar bir araya gelerek oluşturulur. Selena’yı çağırırken, el ele tutuşulması, 3 kişi olunması ve o kişilerin baş harflerinin Se, Le ve Na olmasının şart olması gibi, bu sistemde sen, ben, o sunucu oluruz ve birlikte Selena’yı çağırırız. 🫠
Web3’ün çalışma sürecinden de biraz bahsedelim;
1-Dağıtık Ağ: Az önce yukarıda bahsettiğim merkeziyetsiz internet, birçok loop(düğüm) veya bilgisayardan oluşan bir ağ üzerinde çalışır. Bu düğümler, veri ve hizmetleri paylaşır, işlemleri doğrular ve ağın güvenliğini sağlar.
2-Konsensüs mekanizması: Dağıtık ağdaki düğümler arasında konsensüs(anlaşma) sağlanması gerekmektedir. Konsensüs mekanizmaları, tüm düğümlerin aynı veri üzerinde anlaşmasını sağlar ve bilgiyi güvenli bir şekilde doğrular.
3-Veri dağılımı: Merkeziyetsiz internet, verilerin merkezi sunucular yerine ağdaki düğümler arasında dağıtılmasını sağlar. Bu da verilerin daha güvenli ve dayanıklı bir şekilde saklanmasını ve erişilebilir olmasını sağlar.
4-Merkezi olmayan uygulamalar (dApps): Merkeziyetsiz internet, merkezi olmayan uygulamaların geliştirilmesini teşvik eder. Bu uygulamalar, geleneksel merkezi hizmetlere alternatif olarak çalışabilir ve kullanıcılar arasında doğrudan etkileşim sağlayabilir.
Hala iyi de neden Web 3.0’a ihtiyaç duyalım diyenler varsa, daha yüksek güvenlik, gizlilik, sansürsüz erişim, veri sahipliği ve daha düşük işlem maliyetleri için…
Bu arada yazı biterken son bir bilgilendirme; Web 3.0 henüz gelişme aşamasında olan, herkesin bir katkı sağlayabileceği, açık kaynaklı kodlarda iyileştirme yapılan, hukukçuların kafa patlattığı, hükümet ve bankaların nasıl içine sızarız diye düşündüğü bir sistem.
Tam olarak nasıl şekilleneceği ve benimseneceği konusunda çalışmalar ve araştırmalar devam etmektedir.
Bu gelişimin bir parçası olmak, ve Web 3.0’ı daha iyi anlamak için bu blogu oluşturdum.
Umarım birbirimizi geliştiririz.
Sizinde Web 3.0 ile ilgili fikirlerinizi merak ediyorum. Yorumlarda buluşalım…
Chain’de kalın!
