Web3 ile birlikte adını sıkça duyduğumuz De-Fi , “Merkeziyetsiz Finans ”( Decentralized Finance) anlamına geliyor. Yine Web3’ten alışkın olduğumuz tabiri ile, aracı ya da merkezi bir otoriteye bağlı olmayan finansal yapılardır. Bitcoin ve Ethereum aslında De-Fi için ideal örneklerdir.
Bankaları aradan çıkarıyoruz.
nedirbuweb3.com
Daha da basitleştirirsek bankaları aradan çıkarıyoruz. Ve onun yerine tokenlar geliyor. Bu tokenlar sadece para verme alma işlemi değil, aynı zamanda kredi verme, alma, sigorta, alışveriş gibi aklınıza gelecek tüm finansal işlemleri gerçekleştiriyor.
Tüm bunları yaparken de nasıl bankalara güveniyorsak (göreceli), bu sistemlere de güvenimiz sağlayacak unsurlar olmalı.
Bitcoin’in güvenliğinin bozulmaz ve değiştirilemez, matematiksel bir alt yapı ile sağlandığını ve bunun kanıtlandığını biliyoruz. (Bilmiyorsan seni şöyle alalım : Bitcoin.)
İşte bunun gibi, tüm De-Fi yapılarında da bir neden-sonuç ilişkisi olmalı. Yani basitçe, yanlış bir şey yaptığında bedelini ödersin kanka tadında cezalandırılabileceğin, ödüllendirilebileceğin, hangi koşullarda hangi işlemlerin yapılacağını belirlendiği bir zemin. İşte tam burada devreye Smart Contracts (Akıllı sözleşmeler) giriyor. Yapılabilecek işlemler, bu sözleşmeler ile belirlenmiş ve hangi şartlarda hangi işlemlerin uygulanacağı bir dizi kod vasıtasıyla güvene alınmıştır. Bu yüzden “Code is law” deyimi ortaya çıkmıştır.
Peki neden böyle bir şeye ihtiyaç duyduk ?
Hala bankalara güveni olan, kredi faizlerinden, devletlerin müdahale edebildiği bu sistemden şikayeti olmayan varsa bilemiyorum tabi ama yinede biraz teknikle anlatmaya çalışayım.
Öncelikle, yukarıda bahsettiğimiz tokenları siz, biz satın alıyoruz. Ve bu sistem üzerinden yapılacak olan seçim, referandum, değişiklik vs. gibi durumlarda söz hakkımız oluyor. Yani bir merkeze, devlete, kişiye bağlı değil konsensus protokollerine bağlı oluyor. Daha demokratik ve özgür bir finans sistemi için inşa ediliyor. Dünya üzerinden 1.7 milyar insanın geleneksel finans araçlarına ulaşılamadığı biliniyor. De-Fi ile bu insanlara da ulaşmak amaçlanıyor.
Şu an kredi kartı kullanmadığınız da, ya da kredi borcunuz nedeniyle kara listeye düştüğünüz de geleneksel bankalar yüzünüze bakmıyor. Ancak De-Fi ile dezavantajlı kimse olmuyor. Çünkü akıllı sözleşmeler ile sağlama alınmış, kimsenin ayrı tutulmadığı bir sistem mevcut.
Garibin yüzü De-Fi ile gülür mü dersiniz ?
De-Fi sistemlerine bir merkezin müdahalesi imkansızdır. Sistemi kullananlar tarafından (yani sen,ben), sistemin çalışması ve güvenliği sağlanmakta.
Mesela yurt dışından para gelecek ya da göndereceksiniz, Türkiye hükümeti ne yaptı ? PayPal’ı yasakladı… Kara kara düşünüyoruz, ne yapacağız diye. Güneş gibi doğan De-Fi ile max 5 dk’da transfer çat diye gerçekleşiyor(bu kullanılan ağa göre değişir). Üstelik inanır mısın kesinti sıfır sıfır sıfır. Tıpkı bunu duyan hükümetler ve bankaların morali gibi…
De-Fi platfomlarının avantaj ve dezavantajlarına da kısaca göz atalım;
Avantajları;
–Erişim Kolaylığı: Finansal sistemlere erişemeyen, yüksek maaliyetleri olan, dezavantajlı grupta olan kısaca herkesin finansal hizmetlere erişebilmesini sağlayan kapsayıcı bir sistemdir.
–Hız: Geleneksek finansal sistemlere göre daha hızlı işlem süreleri sunabilir. Sözleşmelerin otomatikleştirilmesi aracıların ve gecikmelerin ortadan kalkmasını sağlıyor.
–Şeffaflık: Blok zinciri ile tüm işlemler açıkça izlenebilir ve doğrulanabilir. (Bazı insanlar için bu rahatsız edici bir durumdur. Bu sebeple gizlilik tokenları çıkmıştır).
–Merkeziyetsizlik: De-Fi merkezi bir otoriteye ve aracı kurumlara (banka gibi) ihtiyaç duymaz. Hal böyle olunca, fonlarınızı doğrudan kontrol eder ve finansal işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Dezavantajları;
– Güvenlik Riskleri: De-Fi platformları tüm avantajlarının yanı sıra, maalesef bir takım güvenlik açıklarını da barındırıyor. Akıllı sözleşme hataları ve saldırıya açık zayıf noktalar bulunuyor. Kullanıcıların bu platformu kullanırken, bu hataları göz önünde bulundurarak önlem alması gerekiyor.
–Belirsizlik: Bu alan henüz tamamen düzenlenmiş bir alan değil. Bu sebeple hükümetlerin ve geleneksel finansın bu konuya nasıl yaklaşım göstereceği belirsiz bir durum.
–Yüksek Volatilite: Volatilite, finansal piyasalardaki varlık veya enstrümanların fiyatlarının hızlı ve büyük ölçüde değişkenlik gösterme eğilimini ifade eder.
Kripto para birimleri, geleneksel finansal varlıklara kıyasla daha yüksek volatiliteye sahiptir. Bu da kullanıcılar açısından riskli olabilir.(Trade yapanları için karlı da olabiliyor.)
De-Fi sistemlerini kullanırken, risklerini iyice araştırıp önlem alarak hareket etmenizde fayda var.
Chain’de kalın!
