Cumhuriyetin otonom halini düşünün…
Atam o kadar ileri görüşlüymüş ki, bunu insan ile başlatmış. Gelişen teknoloji ile görüyoruz ki, Cumhuriyet sistemi otonom hale de gelebiliyor.
DAO’nun açılımı, Decentralized Autonomous Organization = Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon.
Yönetim kurulu, hiyerarşik insanlar topluluğu, kağıtlara yazılı sözleşmeler, karar alma mekanizmalarının tamamının dijitale taşındığını düşünün.
Akıllı sözleşmelerle, blockchain üzerinden iletişim kurarak kendi kendini yönetebilen mekanizmalardan bahsediyoruz. Bir DAO’yu bir şirket ya da organizasyon olarak düşünebiliriz.
DAO’nun mucidi Daniel Larimer olsa da, Ethereum’la birlikte Vitalik Buterin ve geliştiriciler, modeli çok daha ileri bir seviyeye getirdi.
Nasıl Çalışır?
DAO’lar bir blockchain ya da kripto para platformları üzerinde çalışır. Akıllı sözleşmeler ile programlanarak işleyen organizasyon modelleridir.
Geleneksel yapının tam karşısında olan DAO’larda CEO ve yönetim kurulu çalışanlarına hoşçakal deniyor. Merkezi kurum veya otoriteye bağlı olmadan, katılımcıların doğrudan etkileşimde bulunabildiği demokratik yapılardır.
DAO’nun topluluğu karar verici konumdadır, topluluk tarafından yapılan oylamalar ve akıllı sözleşmeler tarafından yönetilir.
Yönetim ve operasyonel süreçler tamamen otomatik ilerler ve şeffaf bir şekilde işler.
Hangi Alanda Kullanılır?
DAO’lar blockchain teknolojisi ile finansal işlemler, fon toplama ve dağıtma, oylama ve karar verme gibi konularda öne çıkıyor. Akıllı sözleşmeler ile de programlanan kurallar ve otomatik işlemlerle katılımcıların hakları ve DAO’nun işleyişi belirlenir.
Merkezi olan yönetimlerde, katılımcıların söz hakkı yoktur.
Örneğin, şu anda Elon Musk sahibi olduğu Twitter (X) üzerinde kafasına göre istediği gibi düzenlemeler yapabiliyor, biz kullanıcıların bu kararda hiçbir söz hakkı yok. Ancak Twitter’a ait bir DAO olsaydı o zaman herkes demokratik bir şekilde oy kullanabilecek ve çoğunluğun oyuna göre hareket edilecekti.
DAO’lar henüz deneysel birer yapılar. Hukuki konular ve karar alım sürecindeki zorluklar nedeniyle tam olarak uygulamaya geçmesi zaman alcak.
Avantaj – Dezavantaj
DAO’ların güvenliği, merkeziyetsizliği, şeffaflığı, katılımcı gücü gib birçok avantajının yanı sıra, dezavantajları da elbetteki var.
Hacklenebilmesi, akıllı sözleşmelerin tam olarak gerçek hayata uyumlu davranamaması, karmaşık karar süreçleri ve bu süreçlere bağlı olarak dinamik değil hantal bir yapıda olması gibi.
DAO’ların sürece tam entegre olabilmesi için biraz daha ekmek yemesi ve geliştirilmesi gerekiyor.
Ancak bir yandan da çok fazla geliştirilecek alan olması, yatırım kapısı haline gelmiş durumda.
Kim bilir bu yazıyı okuyanlardan biri, DAO’nun bir problemini çözecek belkide…
Chain’de Kalın!