Kartları açık oynayan teknoloji.
Herkesin erişebildiği ve şeffaf ama bir o kadarda anonim olan, bir banka defteri, bir şifreli veri tabanı, bir merkeziyetsiz (aracısız) işlem platformudur.
Blokzincirler için ben kartları açık oynayan teknoloji diyorum. Çünkü, zaten internette hiçbir şeyin kaybolmadığını yok olmadığını biliyoruz. Blokzincirler bunu bize sürekli hatırlatıyor. O kadar şeffaf ve açık ki, gizli olmayınca korkacak bir şeyinde olmuyor. Aslında bir nevi kamuya açık bilgiler yığını. Ben senin işlemlerini kimseye göstermem diye yalan söylemiyor, aksine bak emin misin herkes görecek diyor.
Anonim çünkü blockchain sisteminde, isimler ve soyisimler ya da kimlik numaraları gibi bilgiler yok. Bunun yerine harfler ve rakamlardan oluşan cüzdan numaraları var. Şeffaf olmasının sebebi ise; bir blockchain ağındaki bütün işlemleri takip edebiliriz, herşey bloklarda ve açık defterde kayıtlı. Yani bir cüzdanın bütün işlemlerini takip edebilirsin ve görebilirsin ama onun kim olduğunu bilmezsin.
Tabi ki bu Bitcoin gibi açık blockchain ağlarında geçerli.
Bu kısımda izinli, izinsiz ve açık, gizli blockchain diye de içinde 4’e ayrılıyor. Bunu başka bir yazıda inceleyeceğiz.
Altyapısı
Blockhaini blockchain yapan teknik özellikleri var; dağıtık veri, şeffaflık, anonimlik, güvensiz güven, peer to peer, geri alınamazlık gibi. Bunlar nasıl sağlanıyor, bu ağın mantığı ne örneklerle inceleyelim.
Öncelikle hayatımızdaki aracı olan insan ve kurumları hatta şirketleri düşünün.
Attığımız her adım için bir aracıya ihtiyacımız var. Ev almak için emlakçıya, sosyal medyaya girmek için teknoloji şirketine, para göndermek için bankaya gibi bu örnekler artar gider.
Tüm aracıları ortadan kaldırıp, aracılar yerine blockchaini koyduğumuzu düşünün.
Bir uygulama kullanırken bir merkeze bağlı olmayan merkeziyetsiz bir uygulama kullandığınızı, verilerinizin size ait olduğunu ve çalınamadığını düşünün.
Çünkü blockchain ağlarının bir merkezi yoktur. Ağın içinde binlerce bilgisayarı vardır ve güveni sağlayan şey tamamen teknolojidir, bilgisayarlardır. Bu blockchain ağının güvensiz güven (trustless trust) özelliğidir. Ve siz bu bilgisayarların %50 +1’ini sahip olmadığınız sürece sistemi hackleyemezsiniz, sisteme sahip olamazsını.
Bir merkezi mi yoksa binlerce merkezi mi hacklemek daha kolay ?
Buradaki binlerce bilgisayar, blockchainin dağıtık yapısını gösteriyor. Bu dağıtık sistemle, ağın içindeki veriler tüm cihazlara dağıtılıyor ve güvenliği arttırılıyor.
Bir çiftçi olduğunuzu düşünün, sizden alınan domatesin, kime gittiğini, nerede satıldığını, ne kadara satıldığını takip edebilirsiniz, aynı şekilde tüketiciyseniz de, hangi çiftlikten geldi, ne zaman toplandı, üretim tarihi ne vb. bilgileri blockchain ağı ile takip edebilirsiniz. Bu da blockchainin şeffaf yapısını gösteriyor.
Aynı şekilde bir cüzdanın, en başından itibaren tüm işlemlerini, gönderilen-alınan ücretleri görebilirsiniz. Ama bunu görürken, bu kişinin kim olduğunu bilemezsiniz. Anonim olma özelliği burada devreye giriyor.
Blockchain ağı üzerinden hepimizin private keyi var, ve bu keyler sayesinde bizim kim olduğumuzu bizden başka kimse bilemez. Bu da bir çok hukuki problemi arkasında getiriyor…
Bir blockchain ağındaki tüm bilgisayarlar birbirine bağlıdır ve birbirine eştir. Bu blockchainin Peer to Peer (eşten eşe) özelliğidir. Yani tüm işlemler aynı anda bilgisayarlara iletilir ve işlenir. Blockchain ağındaki, bu işlemleri yapan tüm bilgisayarlara node denir.
Blockchain ağındaki tüm işlemler zaman damgası ile damgalanır, hangi işlem hangi saniye/dakikada yapıldı bilinir ve ağa işlenir.
Bir diğer blockchain ağı özelliğiyse geri alınamaz olması. Yapılan bir işlem bloklara yazılır ve bu işlem hiçbir şekilde ve şartta değiştirilemez. Bloklar birbirine bağlı olarak, zincirlenir ve geçmişe dönük hiç bir kaydı silemezsin ya da değiştiremezsin. Kardeşi kardeşe kırdaramıyorlar. Kol kola girip, saf oluşturan blokların arasından su sızmıyor.
Devletlerin, bankaların ve hukukun elini kolunu bağlayan özelliklerden birisi de budur.
Bitcoin için seni şu tarafa alalım. NedirBuBitcoin?
Sizin açınızdan Blockchain nasıl bir teknoloji?
Chain’de kalın!